του Μωυσή Λιάσκου

 

Το λαβράκι είναι σίγουρα ένα από τα πιο δημοφιλή ψάρια που συναντάμε στην ελληνική ακτογραμμή και ένα από τα πιο πολυπόθητα αλιεύματα για τον ερασιτέχνη ψαρά. Αυτά τα δύο χαρακτηριστικά, το κάνουν αυτόματα και ένα από τα πιο “αλιευτικά πιεσμένα” είδη στην χώρα μας. Οι τεχνικές που μπορεί να το πιάσει κανείς πολλές όπως casting, εγγλέζικο, Bolognese, πεταχτάρι, πολυάγκιστρο κ.α. όμως τίποτα δεν μπορεί να συγκριθεί σε μαστοριά και σε τέχνη στο να το ξεγελάσεις με τεχνητά δολώματα δηλαδή με την τεχνική του Spinning!

Δεν πρόκειται ποτέ να ξεχάσω την στιγμή πριν κάμποσα χρόνια σε ένα κοντινό λιμανάκι της πόλης που ζω, στην Ελευσίνα, όταν ένα μικρό λαβράκι βρισκόταν στα πόδια μου μέσα στο δίχτυ της απόχης. Από τότε το συγκεκριμένο ψάρι μου έγινε πραγματικό «κόλλημα» και σίγουρα το αγαπημένο μου ψάρι με την τεχνική του Spinning! Στην πορεία ευτυχώς ακολούθησαν και πολλά άλλα ψάρια γεμίζοντας με με μοναδικά συναισθήματα, που με έναν περίεργο και «μαγικό» τρόπο μόνο το λαβράκι μπορεί να προσφέρει.

Άλλωστε μόνο τυχαία δεν πρέπει θεωρείται στους δημοσιογραφικούς «κύκλους» η γνωστή σε όλους μας φράση «έβγαλε Λαβράκι» που θέλει να περιγράψει μια σπουδαίας αξίας είδηση που χρήζει την προσοχή όλων. Οπότε το μόνο σίγουρο είναι ότι η σύλληψη του συγκεκριμένου είδους δεν θα σταματήσει ποτέ να αποτελεί ένα ξεχωριστό και θαυμαστό γεγονός για τον ερασιτέχνη ψαρά. Ας αρχίσουμε όμως να ξετυλίγουμε σιγά σιγά τον «μύθο» που το περιβάλει...

 

Εποχές, ώρες και συνθήκες: Αλήθειες και μύθοι

Το λαβράκι θα το συναντήσουμε και θα το ψαρέψουμε όλες τις εποχές του χρόνου. Θυμάμαι την εποχή που πρωτοάρχισα να ασχολούμαι με το ψάρεμα του, «πλανώταν» η άποψη ότι το ψάρεμα του λαβρακιού με τεχνητά δολώματα ήταν τεχνική με εφαρμογή κυρίως τους χειμερινούς μήνες. Αυτή η άποψη αντικατοπτρίζει την μισή αλήθεια γιατί η άλλη μισή λέει ότι το λαβράκι μπορεί να ψαρευτεί κάλλιστα και τους θερινούς μήνες ακόμα και κατακαλόκαιρο! Σημαντικό ρόλο σε αυτό παίζει και τα μέρη που θα τα αναζητήσουμε: Για παράδειγμα στην πόλη μου, αξιοσημείωτα αποτελέσματα θα έχουμε τους χειμερινούς μήνες, ενώ σε άλλες πόλεις και τόπους ισχύει ακριβώς το αντίθετο. Το μόνο βέβαιο είναι ότι το ψάρεμα του λαβρακιού δεν σταματάει ποτέ χειμώνα-καλοκαίρι και για να έχουμε επιτυχίες το μόνο που έχουμε να κάνουμε είναι να τα αναζητήσουμε σε όλη την παράκτια ζώνη, ακόμα και με πλωτά μέσα.

Μια άλλη πεποίθηση ήταν ότι οι καλύτερες ώρες για το ψάρεμα του λαβρακιού ήταν το ξημέρωμα-σούρουπο και οι ενδιάμεσες νυχτερινές ώρες. Πλέον εδώ και πολύ καιρό λόγω του μεγάλου φόρτου εργασίας όταν μπορώ να ξεκλέψω μερικές ώρες, που συνήθως είναι μεσημεριανές, τις αφιερώνω στο ψάρεμα του λαβρακιού με άκρως θετικά αποτελέσματα τις περισσότερες φορές!

«Το λαβράκι θέλει φουσκοθαλασσιά για να πιαστεί σε τεχνητά»... Άλλο ένα αφήγημα που έχουμε ακούσει όλοι όσοι ασχολούμαστε με την τεχνική. Η παραπάνω άποψη έχει μεγαλύτερη δόση αλήθειας από τις προηγούμενες χωρίς όμως να είναι και κανόνας: Μεγάλα ψάρια έχουν ξεγελαστεί με μπουνάτσα και μεγάλη διαύγεια νερών. Όπως επίσης και με πολύ δυνατούς «κόντρα» καιρούς σε εντελώς καφέ νερό λόγω ενός κοντινού ποταμού!

Βέβαια τα παραπάνω θέματα δεν είναι τόσο απλά όσο φαίνονται καθώς χρειάζεται αρκετή πείρα και «τριβή» με το συγκεκριμένο είδος και σίγουρα δεν μπορούν να αναλυθούν εκτενώς σε μόνο μία παράγραφο. Η εμπειρία μου έχει δείξει ότι το ψάρεμα του λαβρακιού δεν χωράει «σε καλούπια» για να πούμε τι είναι σωστό και τι όχι γιατί η πραγματικότητα σίγουρα θα μας διαψεύσει. Οπότε συνοψίζοντας στην ερώτηση «ποια είναι η κατάλληλη εποχή και ώρα για να αναζητήσουμε το λαβράκι» δεν υπάρχει απάντηση γιατί ουσιαστικά είναι όλες!

 

Τα λημέρια του «λύκου»

Το λαβράκι είναι το «απόλυτο αρπακτικό» της ρηχής παραθαλάσσιας ζώνης. Τα βάθη που θα το συναντήσουμε κυμαίνονται από τους 30 πόντους νερό και μπορούν να φτάσουν μέχρι τα 15-20 μέτρα. Από την στεριά τα πιο συνηθισμένα βάθη που θα το συναντήσουμε τις περισσότερες φορές δεν υπερβαίνουν τα 4 με 5 μέτρα. Ένα άλλο σημαντικό στοιχείο που πρέπει να λάβουμε σοβαρά υπόψιν είναι ότι μπορεί να επιβιώσει και στο θαλασσινό αλλά και στο γλυκό νερό. Ως γνήσιο αρπακτικό έλκεται από τα μικρόψαρα για να τραφεί, ενώ το «κυρίως πιάτο» που του δείχνει ιδιαίτερη αδυναμία είναι το μικρό σαρδελάκι. Επίσης ανάλογα την εποχή επιλέγει να τραφεί και με άλλα είδη όπως σουπιές, καβουράκια και σκουλήκια της άμμου. Όπως γίνεται εύκολα κατανοητό όπου «κρατάει» κάτι από τα παραπάνω είναι βέβαιο ότι θα κάνουν την εμφάνιση τους και τα λαβράκια είτε αυτό είναι λιμάνι, είτε εκβολή, λιμνοθάλασσα, ποταμός κτλ.

Βάσει των παρατηρήσεων μου το καλοκαίρι είναι πιο δύσκολο να τα εντοπίσουμε για δύο λόγους: Ο πρώτος είναι ο συνωστισμός και η πολυκοσμία που βρίσκεται κοντά στην θάλασσα λόγω της εποχής και ο δεύτερος είναι η τροφή που βρίσκεται σε αφθονία. Τους χειμερινούς μήνες λόγω έλλειψης τροφής θα το συναντήσουμε σε πιο συγκεκριμένα σημεία όπως μπούκες μικρών λιμανιών και στο εσωτερικό τους, σε εκβολές ποταμών, σε λιμνοθάλασσες και σε κολπίσκους που κρατάνε ασυνήθιστα για την εποχή μεγάλο όγκο τροφής.

 

Λαβράκι και τεχνητά: Μια σχέση αγάπης!

Μπορεί να σας φανεί κλισέ η φράση ότι «τρώει τα πάντα» όμως πιστέψτε με αν για κάποιο αρπακτικό ισχύει στο 100% αυτό είναι το λαβράκι. Χωρίς υπερβολή μπορούμε να πούμε ότι το συγκεκριμένο θέμα «σηκώνει» τόσο πολύ συζήτηση που άνετα μπορεί κάποιος να γράψει... βιβλίο! Σκληρά τεχνητά όπως minnows, topwaters, vibrations ακόμα και πλάνοι έχουν ξεγελάσει λαβράκια όλων των μεγεθών. Επίσης ένα τεράστιο κεφάλαιο στο ψάρεμα του λαβρακιού είναι και οι σιλικόνες, που το λυγερό τους σώμα μπορεί να «αποπλανήσει» και να κάμψει την καχυποψία και του πιο πονηρού λαβρακιού! Όσο και αν σας φαίνεται περίεργο η πλειοψηφία των τεχνητών δολωμάτων είτε σκληρών είτε μαλακών έχουν κατασκευαστεί με πρώτη προτεραιότητα το ψάρεμα του λαβρακιού  (Ευρωπαϊκό, Ασίας, Μεγαλόστομο, Ριγωτό) και μετά όλων των άλλων αρπακτικών. Ας πάμε όμως να ρίξουμε μια ματιά στις πιο βασικές κατηγορίες:

MINNOWS

Αποτελούν τον πιο γνωστό και κλασσικό τύπο τεχνητού δολώματος. Και πράγματι έχουν αποδείξει το πόσο αποδοτικά είναι στο ψάρεμα του, αφού και μέχρι και σήμερα αποτελούν το βασικό «βέλος στη φαρέτρα» του κάθε ψαρά. Λαβράκια θα πιάσουμε με όλους τους τύπους των minnows και σε όλα τα μήκη και χρώματα. Όμως τα πιο συνηθισμένα είναι εκείνα που «παίζουν» μεταξύ των 10 και 15 εκατοστών.

Ένα θέμα που με είχε απαχολήσει έντονα στο παρελθόν όσον αφορά τα minnows δεν ήταν το μήκος ούτε το χρώμα αλλά η σιλουέτα και η κίνηση. Δεν το κρύβω ότι παλαιότερα πίστευα ότι τα παχιά τεχνητά είναι πιο αποδοτικά έναντι των slim στο ψάρεμα των λαβρακιών. Επίσης πίστευα ότι τα τεχνητά που διέγραφαν έντονο wobbling είχαν το «πάνω χέρι» σε σχέση με αυτά που πραγματοποιούσαν rolling. Κάτι το γνωστό σε όλους μας Bassday Logsurf 124, κάτι οι «τρελές» επιτυχίες που είχαν τα Ryobi Trappers στην περιοχή μου με έκαναν να έχω αυτήν την πεποίθηση. Όμως αν μου έθετε σήμερα κάποιος αυτά τα διλήμματα με το χέρι στην καρδιά... δεν θα ήξερα να απαντήσω! Οπότε αυτό σίγουρα είναι ένα θέμα που θα μας απαχολήσει στο μέλλον και λέει πολλά για το πως αντιλαμβάνονται τα λαβράκια τα ψαράκια μας και τι είναι τελικά αυτό που τα κάνει να του επιτεθούν.

TOPWATER ή SURFACE

Μια κατηγορία... σταθμός στο ψάρεμα του λαβρακιού που εκτός από πολύ αποδοτική είναι και αναμφίβολα η πιο θεαματική! Η στιγμή που το μεγάλο λαβράκι πραγματοποιεί την βίαιη επίθεση του στον αφρό είναι ικανή να καθηλώσει από τον πιο νέο μέχρι τον πιο έμπειρο ψαρά. Αυτός ο συνδιασμός είναι άλλωστε που έχει κατατάξει τα topwater τεχνητά ψηλά στην λίστα προτίμησης όσων αγαπούν το ψάρεμα του λαβρακιού. Έχουν το μειονέκτημα ότι χρειάζονται κάποια εξοικείωση στον χειρισμό σε σχέση με τα minnows, όμως αν τα μάθεις γίνονται... εθισμός και δύσκολα βγαίνουν από την παραμάνα!

Λαβράκια θα πιάσουμε συνήθως σε μικρά topwater τεχνητά που δεν ξεπερνάνε τους 12 πόντους με την πιο στάνταρ επιλογή να είναι οι 9. Βέβαια και τα topwaters λόγω της εξέλιξης τους πλέον χωρίζονται σε υποκατηγορίες όπως εκείνα με ήχο, αθόρυβα, που δημιουργούν πίδακες νερού, εκτελούν ερπετοειδή κίνηση, τα poppers και τελευταία τα «υβρίδια» που μπορούν να κάνουν... λίγο από όλα!

 

ΣΙΛΙΚΟΝΕΣ

Κάθε «λαβρακοκυνηγός» που σέβεται τον εαυτό του πρέπει να έχει οπωσδήποτε στην κατοχή του μια μεγάλη ποικιλία από αυτή την «μαγική» κατηγορία τεχνητών δολωμάτων. Δεν είναι υπερβολή να πούμε ότι όταν τα λαβράκια αδιαφορούν στα σκληρά τεχνητά, οι σιλικόνες είναι εκεί για να μας δώσουν το πολυπόθητο strike! Η αποδοτικότητα τους στο ψάρεμα του λαβρακιού σε συνδιασμό με τα υπόλοιπα πλεονεκτήματα που προσφέρουν τις κατατάσσουν ολοένα και πιο ψηλά στις προτιμήσεις των ψαράδων ανά την υφήλιο. Και ποια είναι αυτά τα πλεονεκτήματα; Με ένα σιλικονούχο τεχνητό μπορούμε να ψάξουμε όλη την υδάτινη στήλη της ψαρεύτρας μας από την επιφάνεια μέχρι τον πυθμένα.

Τα λαβράκια δεν είναι αφρόψαρα με την κλασσική έννοια του όρου, αλλά πολλές φορές κυνηγούν κοντά στον πυθμένα για να βρουν την τροφή τους. Ένα άλλο πλεονέκτημα που προσφέρουν είναι το χαμηλό κόστος αγοράς τους σε σύγκριση με τα σκληρά τεχνητά. Και είναι λογικό αν αναλογιστεί κανείς το πόσο απλή είναι η κατασκευή τους. Επίσης σημαντικό πλεονέκτημα είναι το εξής: Με το ίδιο σιλικονούχο δόλωμα μπορούμε να πετύχουμε πολλές διαφορετικές πλεύσεις και κινήσεις ανάλογα το jighead και γενικά τον τρόπο αρματώματος.

Πραγματικά ο κόσμος των σιλικονούχων δολωμάτων είναι ατελείωτος και είναι πρακτικά αδύνατον να αναλυθεί σε ένα μόνο άρθρο. Η καταλληλότερη λύση μάλλον είναι ένας τόμος... εγκυκλοπαίδειας! Ας πούμε όμως δυο λόγια για τις πιο γνωστές στην χώρα μας κατηγορίες σιλικονούχων δολωμάτων:

JERKBAITS

Είναι η πιο γνωστή κατηγορία σιλικόνης στην χώρα μας. Το σχήμα της είναι στενόμακρο ενώ στο τέλος καταλήγει σε μια ευθεία ή διχαλωτή ουρά. Αλλού θα βρείτε να τις αναφέρουν και ως slug αλλά ουσιαστικά μιλάμε για τύπους σιλικόνης που δουλεύονται με τον ίδιο ακριβώς τρόπο: Με τινάγματα του καλαμιού (jerks και twitches). Ανάλογα το jighead που θα επιλέξουμε μπορεί να προσομοιάσει πολλούς οργανισμούς της θάλασσας όπως ένα σκουλήκι, ένα ψάρι, χέλι κτλ. Με λίγα λόγια ότι τρέφεται το λαβράκι!

SHADS ή PADDLETAILS

Η πιο κλασσική και αναμφίβολα η πιο ταχέως αναπτυσσόμενη κατηγορία «μαλακού» δολώματος. Έχουν την σιλουέτα ενός μικρού ψαριού που στο τέλος του καταλήγουν σε μια πεπλατυσμένη ουρά που θυμίζει... «τακούνι»! Σαν φιλοσοφία κατασκευής μοιάζουν πολύ με ένα άλλο «θρυλικό» σιλικονούχο δόλωμα, το γνωστό σε όλους Raglou της Ragot! Ο τρόπος χρήσης τους είναι πολύ απλός και αποδοτικός: Είτε την μαζεύουμε σταθερά με μια απλή ανάκτηση είτε την αφήνουμε να βυθιστεί ελεγχόμενα μέχρι τον πυθμένα. Στην συνέχεια πραγματοποιούμε jerks αναλόγως ποια υδάτινα στρώματα θέλουμε να ψάξουμε. Όταν το shad μας αρχίσει να κινείται τότε το «τακούνι» αρχίζει να λικνίζεται δεξιά-αριστερά, κίνηση που έχει αποδειχθεί άκρως δελεαστική στα μάτια των λαβρακιών!

Προσωπικά αν μου έθεταν το ερώτημα «αν είχες την επιλογή ενός μόνο τεχνητού για το ψάρεμα του λαβρακιού, ποιο θα ήταν αυτό;» η απάντηση μου θα ήταν φυσικά ένα σιλικονούχο Shad 9-10 εκατοστών. Θα με κάλυπτε στις περισσότερες των περιπτώσεων ενώ τα αποτελέσματα θα ήταν εγγυημένα. Επίσης ένας άλλος παράγοντας που πρέπει να λάβουμε υπόψιν είναι τα ολοένα και νέα μοντέλα αυτού του τύπου τεχνητού που λανσάρουν στην αγορά οι μεγάλες εταιρίες ειδών αλιείας. Αυτές σίγουρα κάτι παραπάνω θα ξέρουν!

Επίσης για καλή τύχη των αναγνωστών του site μας, μέσα από παλαιότερα άρθρα και παρουσιάσεις μπορούν να βρουν πλούσια ύλη για τα συγκεκριμένα τεχνητά που πριν μερικά χρόνια ελάχιστοι στην χώρα μας εμπιστευόντουσαν στο ψάρεμα του λαβρακιού. Πλέον μια φωτογραφία με ένα λαβράκι που έπεσε... θύμα κάποιου shad αποτελεί ρουτίνα και αυτό είναι κάτι που γεμίζει όλη την συντακτική ομάδα του Lurebites με πολύ χαρά!

 

 

Επιλογή καλαμιού: «Ζυγίζοντας» την επιλογή μας

Αφού καταλήξαμε στο ότι το λαβράκι μπορεί να δείξει προτίμηση ανά πάσα ώρα και στιγμή σε οποιαδήποτε κατηγορία τεχνητού δολώματος, η επόμενη «σπαζοκεφαλιά» που πρέπει να λύσουμε είναι ο εξοπλισμός που πρέπει να επιλέξουμε προς αναζήτηση του. «Μεταφράζοντας» τις παραπάνω πληροφορίες σχετικά με τα τεχνητά δολώματα, μπορεί εύκολα να καταλάβει κάνεις ότι η πλειοψηφία των τεχνητών που δείχνει σε γενικές γραμμές προτίμηση το λαβράκι αντιστοιχούν σε βάρος από 5 εως 23 γραμμάρια, είτε αυτά είναι minnows, είτε topwaters, είτε σιλικόνες. Άρα αν μιλάμε για ένα λαβρακοκάλαμo με βάση τα μοντέλα που κυκλοφορούν στο εμπόριο οι επιλογές μας είναι κυρίως τρεις: Ένα καλάμι με c.w. 5-21 και power Light, ένα καλάμι με c.w. 7-28 και power Medium Light και τέλος ένα με c.w. 10-30 και power Medium.

Το 7-28 θα μπορούσε να πει κανείς ότι είναι ένα c.w. γενικής χρήσης που θα μας καλύψει στην πλειοψηφία των περιπτώσεων. Μπορεί να χειριστεί ικανοποιητικά όλες τις κατηγορίες τεχνητών δολωμάτων ενώ ταυτόχρονα μπορεί να ανταπεξέλθει στην μάχη με ένα μεγάλο λαβράκι. Δεύτερο στην κλίμακα προτίμησης μου θα έβαζα το 5-21 που είναι ένα καλάμι κυρίως για ελαφριά σκληρά τεχνητά και σιλικόνες, προσανατολισμένο στην finesse παρουσίαση που σημαίνει λεπτά νήματα και παράμαλλα. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι το λαβράκι είναι καχύποπτο και οξυδερκές ψάρι που σημαίνει ότι όσο πιο «λεπτεπίλεπτα» και διακριτικά είναι τα εργαλεία που χρησιμοποιούμε τόσο περισσότερες πιθανότητες μας δίνουν να το κάνουμε να επιτεθεί στο τεχνητό μας. Τέλος το 10-30 είναι ένα καλάμι γενικής χρήσης στο spinning που όμως έχει και εκείνο την δική του χρησιμότητα στο seabass game. Είναι ένα καλάμι που θα μας «λύσει τα χέρια» όταν θέλουμε να χρησιμοποιήσουμε βαρύτερα από τον μέσο όρο τεχνητά όπως μεγάλα minnows, μεγάλα surface και βαρύτερες σιλικόνες. Επίσης θα μας βοηθήσει να ψαρέψουμε σε «κόντρα καιρό» όταν δηλαδή χρειαζόμαστε παραπάνω δύναμη από το κανονικό για να στείλουμε σε μια ικανοποιητική απόσταση τα τεχνητά μας.

Από θέμα μήκους το πιο κατάλληλο εύρος είναι μεταξύ 2.40 μέχρι 2.90. Όσο πιο μικρό είναι το μήκος του καλαμιού τόσο κερδίζουμε σε αίσθηση και αμεσότητα ενώ όσο το μήκος ανεβαίνει κερδίζουμε σε απόσταση ρίψης και δύναμη. Οπότε στο θέμα μήκος δεν υπάρχει «πρέπει» γιατί όλα εξαρτώνται κάτω υπό ποιες συνθήκες θέλει να ψαρέψει κανείς και σε τι γκάμα τεχνητών δολωμάτων θέλει να εστιάσει. Βέβαια όλα τα παραπάνω βρίσκονται σε ένα γενικώς θεωρητικό επίπεδο γιατί μεταξύ των μοντέλων με το ίδιο c.w. μπορεί να βρει κανείς σημαντικές διαφορές. Την απάντηση για το τι ταιριάζει στις ανάγκες του καθένα μας θα την δώσει η θάλασσα και τα βιώματα του ώστε να επιλέξει και το κατάλληλο καλάμι που θα τον συντροφεύει στις εξορμήσεις του με στόχο τον «λύκο».

Έχοντας την τύχη να έχουν περάσει από τα χέρια μου κάμποσα high-end Ιαπωνικά λαβρακοκάλαμα με το κάθε ένα από αυτά να έχει τον δικό του ξεχωριστό χαρακτήρα έχω να πω το εξής: Κοινός όμως παρονομαστής όλων ήταν η άριστη εργονομία και η κορυφαία ποιότητα πρώτων υλών που ήταν κατασκευασμένα. Οπότε όσοι σκοπεύετε να εισέλθετε τώρα στο ψάρεμα του λαβρακιού, δώστε μεγάλη προσοχή στην επιλογή καλαμιού και μην διστάσετε να έρθετε σε επαφή με όσο περισσότερα μπορείτε. Πιστέψτε με, υπάρχουν μερικά καλά οικονομικά καλάμια εκεί έξω... Με εκείνο που θα νιώσετε πιο άνετα και ανταποκρίνεται στις παραπάνω προδιαγραφές απλά αγοράστε το!

 

Λαβράκι: ένα μοναδικό πλάσμα!

Τι άλλο θα μπορούσαμε να πούμε για να καταλήξουμε στο ότι το λαβράκι είναι αναμφίβολα το ψάρι – έμβλημα της τεχνικής του Spinning; Η εξυπνάδα του, οι διαφορές στην συμπεριφορά που δείχνει από μέρος σε μέρος ανά τον κόσμο, η προσαρμοστικότητα του στις νέες συνθήκες του παρουσιάζονται και όλοι οι μηχανισμοί που έχει αναπτύξει για να προφυλαχθεί από τους διώκτες του συγκλίνουν στο ότι το λαβράκι είναι ένα καταπληκτικό πλάσμα της φύσης. Ένα πλάσμα που θα ασκεί μια μοναδική γοητεία σε όσους αγαπούν το ψάρεμα με τεχνητά δολώματα όσα χρόνια και αν περάσουν. Προσωπικά λόγω της αφόρητης πίεσης που ασκείται αλιευτικά στο συγκεκριμένο είδος, πλέον εφαρμόζω την πρακτική του Catch and Release στην πλειοψηφία των ψαριών που καταφέρνω να ξεγελάσω. Και αυτό γίνεται εντελώς συνειδητά και όχι λόγω... μόδας όπως θέλουν να περάσουν είτε από αφέλεια είτε εσκεμμένα κάποιοι. Πλέον μου έχει γίνει μια ευχάριστη συνήθεια που με γεμίζει χαρά και υπερηφάνεια. Πρέπει όλοι να του δείχνουμε τον ανάλογο σεβασμό και να μην επιτρέψουμε την εξαφάνιση του!